پاسخ ضد دردی وابسته به دوز مرفین تزریق شده در هسته میخی شکل (cuneiformis) و تاثیر غیرفعال کردن این ناحیه بر تعدیل درد در موش صحرایی

سابقه و هدف: هسته میخی شکل (cnf ،cuneiformis) یک هسته مشبک مغز میانی است که در ناحیه شکمی-طرفی ماده خاکستری دور قناتی (pag ،periaqueductal gray) قرار گرفته و به طور غیرمستقیم از طریق ناحیه نوکی بصل النخاع شکمی-میانی (rvm ،rostral ventromedial medulla) در تعدیل درد نقش دارد. این هسته با pag شباهت ساختمانی داشته و با آن ارتباطات زیادی برقرار می کند. لذا در مطالعه حاضر با توجه به تشابه ساختمانی و ارتباطات این هسته با نواحی فوق، پاسخ ضددردی مرفین تزریق شده در cnf و اثرات ناشی از حذف برگشت پذیر این هسته بر تعدیل درد مورد مطالعه قرار گرفت. مواد و روش ها: ابتدا در موش های صحرایی نر، مختصات هسته cnf توسط دستگاه استرئوتاکس و با استفاده از اطلس پاکسینوز و واتسون روی جمجمه مشخص و پس از سوراخ کردن جمجمه، کانول گذاری انجام شد. سپس تزریق درون هسته ای دوزهای مختلف مرفین (10، 20 و 40 میکروگرم در 0.5 میکرولیتر سالین) و لیدوکائین 5% (0.5 میکرولیتر) به تنهایی و همراه با یکدیگر به داخل هسته cnf صورت گرفت. اثرات این داروها توسط آزمون پس کشیدن دم و به شکل حداکثر درصد اثردهی ممکن (%mpe ،maximal possible effect) به عنوان یک ایندکس درد، به مدت 30 دقیقه و به فواصل 5 دقیقه ای بررسی گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که مرفین به صورت وابسته به دوز باعث افزایش معنی داری بر زمان تاخیر در پس کشیدن دم (tfl ،tail flick latency) شد. همچنین تزریق لیدوکائین در ناحیه فوق سبب افزایش زمان tfl نسبت به گروه saline گردید. تزریق هم زمان لیدوکائین و مرفین به روش درون هسته ای در ناحیه cnf موجب کاهش %mpe مرفین گردید در حالی که تزریق وریدی مرفین هم زمان با تزریق لیدوکائین به داخل این هسته، پاسخ ضد دردی شدیدتری در مقایسه با حالت قبل ایجاد می کرد. با تزریق نالوکسان وریدی، اثرات بی دردی مرفین در تمام گروه ها به جز گروهی که مرفین وریدی و لیدوکائین درون هسته ای دریافت کرده بودند به سطح کنترل قبل از تزریق رسید. نتیجه گیری: از این یافته ها چنین استنباط می شود که هسته cnf دارای گیرنده های اپیوئیدی بوده و مرفین اثرات خود را از طریق این گیرنده ها به ویژه µ به شکل وابسته به دوز اعمال می کند. از طرفی می توان پیشنهاد کرد که حذف برگشت پذیر هسته cnf با لیدوکائین، باعث مهار یک مسیر خروجی از ناحیه فوق به سوی rvm به ویژه بر روی off-cell های این ناحیه می گردد. مهار این مسیر توسط لیدوکائین سبب رفع مهار در این ناحیه و ایجاد بی دردی می شود.